Wśród nocnych konturów miasta, kiedy naturalne światło zanika, latarnie miejskie stają się nie tylko źródłem promieniującego ciepła, ale także nieodłączną częścią miejskiej historii i kultury. Ich blask rozświetla ulice, dróżki, place, skwery ukazując przed nami tajemnice miasta, które w ciemnościach pozostają tajemniczo skryte. Latarnie to nie tylko źródło światła, ale również symbole bezpieczeństwa, estetyki i tożsamości miejsca. Flaner zainspirowany latarniami postanowił odszukać te zabytkowe, aby na moment wspomnieć czar paryskich ulic. I tak dotarł do Lanckorony.

Podczas wielkiej przebudowy Paryża w XIX wieku, latarnie miejskie odgrywały znaczącą rolę w przekształcaniu wyglądu miasta. Projektowany przez barona Haussmanna remont miażdżąco wpłynął na architekturę, urbanistykę i życie społeczne stolicy Francji. Wśród licznych zmian, jakie dokonały się wówczas, latarnie miejskie stanowiły element nie tylko praktyczny, ale i symboliczny. Warto bliżej przyjrzeć się, jak to niewielkie źródło światła wpisało się w wielką historię Paryża i odzwierciedliło ducha przemian miasta Świateł.

Jednak zanim przejdziemy do Paryża, zastanówmy się, czego symbolem jest latarnia w różnych kontekstach kulturowych. Poniżej przedstawiamy kilka znaczeń, które często są przypisywane latarni:

  • Światło i wskazówka: W najbardziej dosłownym sensie latarnia symbolizuje światło i wskazówkę w ciemności. Jest to narzędzie, które pomaga nawigatorom, marynarzom i podróżnym znaleźć właściwą drogę w trudnych warunkach, co jest metaforą prowadzenia i wskazywania drogi w życiu.
  • Bezpieczeństwo i ochrona: Latarnia jest także symbolem bezpieczeństwa i ochrony. Jej światło jest często kojarzone z zapewnieniem bezpiecznej nawigacji przez niebezpieczne wody lub obszary, co odnosi się do ochrony i opieki.
  • Nadzieja: W niektórych kulturach latarnia jest uważana za symbol nadziei. Jej światło na horyzoncie może reprezentować obietnicę lepszej przyszłości i pokonanie trudności.
  • Ideały oświecenia: W kontekście oświecenia i wiedzy, latarnia jest symbolem rozjaśniania ciemności ignorancji i przynosi nowe zrozumienie.
  • Samotność: W niektórych kontekstach, szczególnie w literaturze i sztuce, latarnia może symbolizować samotność, izolację lub odosobnienie. Jest to motyw często wykorzystywany w dziełach, w których postać strażnika latarni spędza wiele czasu w izolacji.
  • Nostalgia: Latarnie często kojarzą się z dawno minionymi czasami i przeszłością. Mogą być symbolem nostalgii za przeszłością lub epoką, kiedy latarnie były bardziej powszechne.
  • Moralność i etyka: W literaturze i symbolice latarnia może być używana do reprezentowania moralności i etyki, jako coś, co rzuca światło na działania ludzi i ocenia ich postępowanie.

 

Miasto latarni i świateł – czyli Wielka przebudowa Paryża 

Jeszcze w pierwszej połowie XIX wieku Paryż przypominał średniowieczne miasto. Jego ulice były wąskie, a zabudowa mieszkalna gromadziła się wokół starych placów i zabytkowych budowli sakralnych. Mieszkańcy tego miasta żyli w bardzo trudnych, niezdrowych warunkach, a samo miejsce uważano za szczególnie niebezpieczne. Jednak los Paryża diametralnie zmienił się dzięki realizacji ambitnego projektu urbanistycznego, którego autorem był Georges-Eugène Haussmann. To on odpowiedzialny jest za przebudowę stolicy Francji, która na zawsze zmieniła jej oblicze.

Przebudowa Paryża, która trwała osiemnaście lat, od 1852 do 1870 roku, stanowiła realną odpowiedź na szereg problemów społecznych, takich jak przeludnienie i brak higieny w mieście. Pomysły na przekształcenie urbanistyczne stolicy Francji pojawiały się już w czasach rewolucji francuskiej, ale znaczący brak środków finansowych uniemożliwiał ich ambitną realizację. Jednym z pierwszych pomysłodawców tej przebudowy był cesarz Napoleon Bonaparte, jednak udało mu się skromnie rozpocząć budowę jedynie jednego bulwaru.

Paryż przez wiele lat borykał się z problemem przeludnienia. Dzielnice centralne, położone na prawym brzegu Sekwany, były zamieszkiwane przez miejską biedotę. Przewroty polityczne w XVIII i XIX wieku, a także rewolucja przemysłowa, przyczyniły się do dalszego wzrostu gęstości zaludnienia. Wysokie budynki w wąskich uliczkach sprawiały, że promienie słoneczne nie dochodziły do niektórych mieszkań, co pogarszało warunki życia mieszkańców. Stałe ciemności i wilgoć wpływały negatywnie na ich dobrobyt, a standard życia paryżan pozostawiał wiele do życzenia.

Coraz większe zaniedbania higieniczne i sanitarne regularnie przyczyniły się do wybuchu w Paryżu epidemii cholery, która dziesiątkowała ludność niezależnie od jej statusu społecznego. Zarówno ludzie zamożni i wykształceni, jak i ci pochodzący z najuboższych warstw społeczeństwa, stawali się ofiarami tej okrutnej choroby. Jednak to właśnie ci najbiedniejsi byli narażeni na jej działanie w największym stopniu. Brak dostępu do czystej wody i przepełnione budynki mieszkalne tworzyły idealne warunki do rozprzestrzeniania się bakterii, co sprawiało, że epidemia cholery była szczególnie destrukcyjna dla najmniej zamożnych.

Cesarz Napoleon III i Haussmann

Haussmannowska przebudowa miała na celu przekształcenie Paryża w nowoczesne miasto, z szerokimi bulwarami, przestrzenią publiczną i poprawioną infrastrukturą. To przedsięwzięcie przyczyniło się do poprawy standardu życia mieszkańców i uczyniło z Paryża jedno z najpiękniejszych i najbardziej nowoczesnych miast na świecie.

Georges-Eugène Haussmann, urodzony na początku XIX wieku w Paryżu, był znany jako prefekt departamentu Sekwany oraz wybitny urbanista, który zapisał się na stałe w historii dzięki sławnemu planowi przebudowy Paryża. Pomysły na przekształcenie miasta pojawiły się wcześniej w wielu inicjatywach, ale żadna z nich nie została zrealizowana. Wszystko zmieniło się, gdy Haussmann rozpoczął współpracę z Napoleonem III. Modernizacja stolicy była jednym z priorytetów cesarza, który po udanym zamachu stanu miał możliwość wdrożenia swojej koncepcji i nadania Paryżowi funkcjonalności oraz estetyki na miarę dziewiętnastowiecznego Londynu.

Przebudowa Paryża była zorganizowana w ciągu osiemnastu lat, rozpoczynając się w 1852 roku. W tym czasie zmieniono około 60% budynków w mieście. Proces ten nie obył się bez uszczerbku dla niektórych zabytków, jednak dzięki projektowi Haussmanna Paryż przekształcił się w nowoczesną metropolię. Jego plan zakładał budowę placów gwieździstych, rozwijanie parków i szerokich alejek oraz poszerzenie wąskich ulic. Szacuje się, że w ramach tej przebudowy miasto zyskało aż 95 kilometrów nowych dróg oraz tysiące nowych budynków. Rewolucja urbanistyczna nadała Paryżowi charakterystyczny wygląd, który zachwyca do dzisiaj i przyczynił się do ukształtowania unikalnego krajobrazu miasta świateł.

Cesarz Napoleon III przekazujący baronowi Haussmannowi (poniżej) dekret o przyłączeniu gmin podmiejskich do Paryża (1860).

Trudne początki 

Rozpoczęcie realizacji projektu przebudowy Paryża wiązało się z wywłaszczaniem właścicieli nieruchomości w dzielnicach centralnych i przesiedleniem ich na obrzeża miasta, oczywiście za odszkodowaniem. Efektem tego przesiedlenia mieszkańców była powstająca biedna dzielnica robotnicza na obrzeżach. Te obszary szybko zyskały złą sławę, ponieważ zaczęły przypominać stan centrum miasta przed przekształceniami. Jednocześnie, pod nadzorem architektów działających na polecenie Napoleona i Haussmanna, dzielnice centralne były przekształcane w wizytówkę Paryża.

Ten proces wywłaszczania i przesiedlania ludności oraz równoczesna transformacja centralnych obszarów miasta miały na celu stworzenie nowoczesnej i pięknej metropolii. Choć skutki tych działań były różnie postrzegane przez społeczeństwo, wpłynęły one na to, że Paryż stał się jednym z najważniejszych ośrodków kulturalnych i turystycznych na świecie, z zachwycającym krajobrazem i architektonicznym dziedzictwem

Zabudowa historyczna w sercu miasta została praktycznie zrównana z ziemią, a na jej miejscu wzniesiono budynki o wyjątkowym standardzie mieszkalnym. Nowi właściciele zostali zobowiązani do utrzymania nieruchomości w doskonałym stanie oraz do dbania o ich czystość. Jednym z kluczowych elementów uregulowanych przepisami było określenie maksymalnej wysokości budynków, zwłaszcza w przypadku szerokich ulic, gdzie elewacje nie mogły przekraczać 20 metrów wysokości na poziomie ulicy. Ten plan miał na celu zapobieganie powstawaniu ciemnych przejść między budynkami oraz zapewnienie dostępu do naturalnego światła na każdym poziomie budynków mieszkalnych. Wielka przebudowa Paryża zgodnie z projektem Haussmanna wiązała się z wyburzeniem około 20 tysięcy istniejących budynków, które zastąpiono dwukrotnie większą liczbą nowoczesnych i eleganckich budynków. Ten proces znacząco zmienił krajobraz miasta, tworząc unikalny i rozpoznawalny charakter Paryża, który przyciąga odwiedzających z całego świata. Dzięki tym zmianom Paryż stał się jednym z najpiękniejszych i najnowocześniejszych miast na świecie, jednocześnie zachowując swój historyczny urok.

Bulwary, place 

Powstające place i bulwary nie miały sobie równych we Francji tamtych czasów. Ich niezwykła szerokość budziła zarówno zdziwienie, jak i zachwyt wśród mieszkańców Paryża oraz odwiedzających miasto. Miejscami, gdzie skrzyżowały się te nowo powstałe bulwary, tworzyły się potężne place. Dzięki Haussmannowi miasto zyskało piękne przestrzenie takie jak Place de l’Alma, Place du Trocadéro, Place Léon Blum oraz niesamowite Place de l’Étoile (obecnie Place Charles-de-Gaulle), w którym centralnie znajduje się Łuk Triumfalny, z którego wychodzi dwanaście bulwarów i alei.

Przebudowa Paryża za sprawą Haussmanna dała początek eleganckim arteriom, jak na przykład Boulevard Saint-Germain. Na brzegu Sekwany (prawym) wybudowano: Avenue de l’Opéra, Boulevard Haussmann i Rue La Fayette. Ponadto Haussmann zmodernizował niektóre istniejące mosty, takie jak Petit Pont, Pont Notre-Dame oraz Pont d’Austerlitz, oraz zaprojektował nowe mosty, które były zarówno piękne, jak i nowoczesne. Dzięki tym przemianom Paryż stał się nie tylko funkcjonalny, ale również estetyczny, przyciągając mieszkańców i turystów z całego świata.

Przez rozwój kolei we Francji, niezbędna stała się budowa nowych dworców. Haussmann osobiście nadzorował realizację projektów dworców Lyońskiego i Północnego. Ponadto do istniejącej już sieci kolejowej i drogowej dołączono nowe połączenia, co znacząco poprawiło infrastrukturę transportową miasta.

W ramach haussmannowskiej przebudowy Paryża duży nacisk położono także na inwestycje sanitarne. Zbudowano dwie sieci wodociągowe: jedną dostarczającą wodę pitną, a drugą dostarczającą wodę do nawadniania ogrodów i parków. Haussmann i Napoleon III nie zaniedbali również przebudowy systemu kanalizacyjnego Paryża. Nowe przepisy nakazywały właścicielom nieruchomości podłączenie swoich mieszkań i domów do sieci kanalizacyjnych. Do roku 1870 długość systemu kanalizacyjnego Paryża powiększyła się o 340 kilometrów kanałów. Władze zrezygnowały trwale z odprowadzania płynnych odpadów do Sekwany, co przyczyniło się do poprawy warunków sanitarnych w mieście.

Wizja Napoleona III i Haussmanna sięgała również terenów zielonych, podobnych do tych w Londynie. Postanowili uczynić Paryż jeszcze bardziej estetycznym i przyjaznym dla mieszkańców, wprowadzając więcej zieleni do miasta. Prace nad tym zadaniem były nadzorowane przez Jeana Alphanda, który przyczynił się do stworzenia najbardziej znanych parków w Paryżu, takich jak Lasek Buloński, Lasek Vincennes, Park Monceau, Buttes-Chaumont oraz Montsouris. W trakcie przebudowy Paryża, Haussmann wydał polecenie tworzenia parków lub zielonych skwerów w każdej dzielnicy oraz sadzenia drzew przy niektórych głównych ulicach, choć ten aspekt nie został w pełni zrealizowany. Dzięki tym inicjatywom Paryż zyskał piękne tereny rekreacyjne i zielone oazy w centrum miasta, które są cenione zarówno przez mieszkańców, jak i turystów.

Efekt

Wielka przebudowa Paryża, zainicjowana przez Haussmanna, objęła wiele innych inwestycji, które znacząco zmieniły wygląd i funkcjonalność miasta. Jednym z głównych projektów było unowocześnienie słynnej dzielnicy handlowej Les Halles. Haussmann wyburzył stare, zniszczone hale targowe i zastąpił je innowacyjnymi konstrukcjami ze szkła i żelaza, które przetrwały przez dwa stulecia. Kolejnym projektem było przekształcenie Pola Elizejskiego oraz budowa słynnej Opéra Garnier. Wspólnie z Napoleonem III mieli wpływ na powstawanie nowych budynków sakralnych, a na prośbę cesarza stworzono ogromny dziedziniec przed katedrą Notre-Dame, który obecnie nosi nazwę Place Jean-Paul-II.

Projekt Haussmanna spotkał się początkowo z krytyką, zarzucano mu brak szacunku dla historii miasta oraz skoncentrowanie na potrzebach zamożniejszych mieszkańców. W wyniku przebudowy biedota była zmuszona przeprowadzić się na przedmieścia, gdzie powstawały ubogie dzielnice. Jednak z biegiem czasu, ludzie zaczęli dostrzegać pozytywne aspekty planu Haussmanna, takie jak dostęp do bieżącej wody, sieci kanalizacyjne oraz wysoki standard w nowo wybudowanych budynkach mieszkalnych. Przebudowa Paryża zmieniła miasto nie do poznania, uczyniła je jednym z najbardziej eleganckich i nowoczesnych ośrodków na całym świecie.

 

Polski wkład w historię oświetlenia

Wielka przebudowa Paryża obejmowała również wielkie oświetlenie miasta. W XIX wieku w zakresie oświetlenia ogromne zasługi miał nasz rodak, wielki naukowiec i odkrywca – IGNACY  ŁUKASIEWICZ   (1822 – 1882)

Należy on do zaszczytnego grona Polaków, których działalność wywarła wielki i pozytywny wpływ na rozwój naszej Ojczyzny, jak również całego świata.

– czytamy w uchwale Sejmu z okazji 200 rocznicy urodzin oraz 140 rocznicy śmierci.

A to opinia prof.Andrzeja Nowaka o Łukasiewiczu:

To nie był tylko odkrywca, to nie był tylko teoretyk, to był praktyk, którego praktyka związała z polską ziemią.

Czego współczesne pokolenie może nauczyć się od Łukasiewicza ? Takie pytanie postawił profesor Politechniki Rzeszowskiej dr hab.Mariusz Ruszel na spotkaniu z płocką młodzieżą w listopadzie 2022r. W padających z sali odpowiedziach podkreślano, że był on wynalazcą lampy naftowej, znakomitym  farmaceutą, polskim działaczem niepodległościowym i społecznym, filantropem.

Łukasiewicz pokazał nam, że bycie innowatorem  i przedsiębiorcą nie kłóci się z zachowaniem postawy społecznej godnej naśladowania.

Życiowe motto wynalazcy brzmiało:

Człowiek na świecie jest jak żołnierz na warcie. I dopóki żyje, pracować musi, a co zapracuje, do grobu nie zabierze, przyda się to dla innych ludzi.

Nie ulega wątpliwości, że Ignacy Łukasiewicz (powyżej na obrazie) był wielkim Polakiem, wynalazcą, miał genialne pomysły, ale „nigdy nie stał się on takim bohaterem zbiorowej admiracji, jak choćby Mikołaj Kopernik, czy Maria Curie-Skłodowska”. Dlaczego tak się stało? Biografowie podają następującą przyczynę:

Łukasiewicz był i jest bohaterem regionalnym, lokalnym. Żył w okresie zaborów, był więc doceniany w Galicji, ale na pozostałych terenach polskich, należących w tym czasie do Niemiec i Rosji, pozostawał postacią nieznaną, bądź niemalże nieznaną. Tak jak historia polskiego przemysłu naftowego jest raczej częścią historii Galicji, tej najbiedniejszej kiedyś dzielnicy ziem polskich, tak i Łukasiewicz pozostaje w zbiorowej świadomości Polaków bohaterem lokalnym.

I to właśnie ta biedna Galicja, a nie jak powszechnie uważa się Pensylwania, jest światową kolebką przemysłu naftowego. A Ignacy Łukasiewicz jako pierwszy na świecie opracował metodę rafinacji ropy naftowej, co umożliwiło jej przemysłowe zastosowanie na szeroką skalę. 

Popularyzacja wiedzy w tym zakresie jest niezbędna, dlatego zespół w składzie:

  • dr hab.Mariusz Ruszel
  • prof.dr hab.Piotr Franaszek,
  • dr hab.Paweł Grata,
  • dr hab.Grzegorz Zamoyski,
  • Anna Kozicka-Kołaczkowska

 

podjął się opracowania publikacji naukowej w języku angielskim o Ignacym Łukasiewiczu. Jest ona adresowana do odbiorców z całego świata. Autorzy pokazali w niej nie tylko dokonania Łukasiewicza, ale także wpływ jego odkrycia na codzienne życie Galicji.

Książka pt.”Ignacy Łukasiewicz. Prometeusz na ludzką miarę” przedstawia – zdaniem jej autorów – biografię wynalazcy w sposób dość oryginalny, jej wartość merytoryczną powiązano z lekką warstwą stylistyczną tekstu dającą czytelnikowi językową przyjemność. Premiera miała miejsce w listopadzie 2021 r. i została powiązana z dwusetną rocznicą urodzin Łukasiewicza w 2022 r.

W sumie to niewiele jest miejsc i pamiątek pozostałych po Ignacym Łukasiewiczu. Na ziemi krośnieńskiej, w Bóbrce na terenie najstarszej na świecie czynnej kopalni ropy naftowej znajduje się Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego im. I. Łukasiewicza. Zwiedzający mogą zobaczyć m.in. dwa oryginalne szyby naftowe z XIX wieku o imionach „Franek” i „Janina” oraz kamienny obelisk ustawiony przez Łukasiewicza w 1872 r. na pamiątkę założenia kopalni. W grudniu 2018 r. Muzeum zostało  wpisane na Listę Pomników Historii. Pamiątki po Łukasiewiczu znajdziemy też w Muzeum Podkarpackim w Krośnie.

„Światła, światła i pracy dla ubogiego kraju i ludu

– te słowa wypowiedział Ignacy Łukasiewicz, ale zanim to zrobił, przeszedł w swoim życiu długą drogę.

Pochodził z zubożałej rodziny szlacheckiej. Jego ojciec Józef był dzierżawcą folwarku, uczestnikiem Insurekcji Kościuszkowskiej (1794 r.). Od 1830 r. całą rodziną zamieszkiwali w Rzeszowie, a Ignacy uczył się w tamtejszym gimnazjum. Należał do tajnego kółka samokształceniowego, dzięki czemu poznał m.in. dzieła Mickiewicza czy fakty z historii Polski. Jako trzynastoletni chłopiec wziął udział w strajku szkolnym, za co został ukarany karcerem.

Śmierć ojca i zła sytuacja finansowa rodziny zmusiły Łukasiewicza do przerwania nauki i podjęcia pracy. Został praktykantem w aptece Antoniego Swobody w Łańcucie. Wskutek zaangażowania w działalność konspiracyjną znalazł się na liście osób podejrzanych dla władz austriackich.

Pracując w aptece ciągle poszerzał swoją wiedzę w zakresie farmacji, zdawał też kolejne egzaminy, co ułatwiało awans zawodowy. Nie zrezygnował jednak z działalności konspiracyjnej, za którą został aresztowany i osadzony w więzieniu we Lwowie. Z powodu braku dowodów zwolniono go w grudniu 1847 r., ale otrzymał zakaz opuszczania Lwowa i stały nadzór policji.

Dzięki wsparciu pracodawcy Łukasiewicz uzyskał zgodę władz na wyjazd do Krakowa, a tam podjął i ukończył studia farmaceutyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim (dyplom magistra farmacji uzyskał na Uniwersytecie Wiedeńskim w 1852 r.). Po studiach wrócił do Lwowa i pracował w aptece. W utworzonym przy aptece laboratorium po godzinach pracy prowadził wraz z Janem Zehem  badania nad destylacją ropy naftowej. Eksperymenty były trudne, często nieudane. W rezultacie udało im się wydestylować z ropy naftę.

Była połowa XIX wieku – prężnie rozwijała się nauka, technologia, medycyna, a ludzie żyli pogrążeni w ciemnościach, bo nie było ich stać na oświetlenie mieszkań świecami. Łukasiewicz ubolewał nad tym faktem i ciężko pracował, aby to zmienić. Zaprojektował lampę naftową, którą wykonał lwowski blacharz Adam Bratkowski. (Poniżej model zbliżony do niezachowanego prototypu lampy Łukasiewicza.)

W roku 1853 w oknie apteki, w której pracował Łukasiewicz, stanęła lampa naftowa – po raz pierwszy w historii w publicznym miejscu.

Dzięki lampie naftowej 31 lipca 1853r. w nocy w szpitalu na Łyczakowie dokonano pierwszej w historii operacji chirurgicznej, która uratowała życie pacjentowi.

Lampa naftowa skonstruowana przez Łukasiewicza była tania, łatwa w obsłudze i dostępna dla wszystkich. Przyniosła wynalazcy sławę i rozpoznawalność w branży, a ludziom odmieniła tryb życia. On jednak pracował dalej. W trakcie kolejnych badań odkrywał inne właściwości ropy i otrzymywanych z niej produktów. Przyczynił się do rozwoju przemysłu chemicznego, pokazując np. jak wykorzystać benzynę dla przyszłych silników spalinowych.

W roku 1854 Łukasiewicz zamieszkał w Gorlicach, bliżej terenów roponośnych. Tutaj na skrzyżowaniu dwóch ulic Węgierskiej i Kościuszki zapłonęła pierwsza na świecie uliczna lampa naftowa (poniżej). Pracując w aptece jednocześnie zaczął tworzyć kopalnie ropy naftowej. Pierwsza powstała w Bóbrce k. Krosna. Nadal jest czynna. 

  • W roku 1857 w Klęczanach k.Nowego Sącza założył Łukasiewicz pierwsza rafinerię ropy naftowej, która produkowała naftę, smary, oleje smarne oraz asfalt. Pierwsze lata pracy kopalni nie były łatwe. Wydobycie szło wolno i pieniędzy z tego wiele nie było. Dopiero w 1861 r. nastąpił przełom – przyczyniło  się do tego wybicie ropą szybu „Wojciech”.
  • W latach 1861-1868 z kopalni w Bóbrce pochodziła 1/4 produkcji ropy naftowej w całej Galicji.
  • W 1868 roku pracowało tam ponad 100 pracowników i 84 szyby. W niedługim czasie liczbę szybów zwiększono do 100.

 

Jak na tamte czasy kopalnia była bezpieczna, a wypadki zdarzały się rzadko. Ponadto była wyjątkowa ze względu na warunki zatrudnienia. Łukasiewicz stworzył bowiem „kasę bratniej pomocy”, którą zasilali pracownicy ze swoich wynagrodzeń ( 3% wynagrodzenia ), dzięki czemu mieli zapewnioną pomoc lekarską na wypadek choroby czy środki na utrzymanie podczas jej trwania. W razie śmierci pracownika rodzina dostawała pieniądze na pogrzeb a także coś w rodzaju ubezpieczenia. Ani w Cesarstwie austro-węgierskim, ani w całej Europie takich zabezpieczeń dla pracowników wtedy nie było.

Zakłady Łukasiewicza np. rafinerię w Chorkówce stawiano za wzór, stąd liczne wizyty osób zainteresowanych przemysłem pragnących podpatrzeć, jak to się powinno robić. I tutaj ciekawostka. Do Łukasiewicza przybyli wysłannicy samego Rockefellera (foto poniżej), aby poznać tajniki skutecznej rafinacji ropy. Polak zapoznał ich ze szczegółami, a kiedy proponowali mu za to wynagrodzenie, odmówił. Oni z pewnością przeżyli szok, a on był szczęśliwy, że przyczynia się do rozwoju przemysłu na świecie. Dzisiaj niejednemu będzie trudno uwierzyć, że dla kogoś ideały mogą być ważniejsze od pieniędzy.

Zadziwić może także postawa Łukasiewicza, kiedy opuszczał założoną przez siebie spółkę.  A jaki był tego powód? Po prostu uznał, że ma już dużo pieniędzy, a pozostali udziałowcy mają rodziny i powinni zarabiać więcej. Łukasiewicz przyjął stanowisko dyrektora i dalej miał pieczę nad  interesem.

Ignacy Łukasiewicz był człowiekiem wielkim, ale skromnym i bezinteresownym, nie odmawiał nikomu pomocy, nie zabiegał o zaszczyty . Nazywano go „ojcem Łukasiewiczem”, a jego dom stanowił miejsce schronienia i odpoczynku dla wielu potrzebujących, szczególnie dla powstańców 1863r.

W roku 1873 papież Pius IX za działalność charytatywną nadał mu tytuł Szambelana Papieskiego i odznaczył go Orderem św. Grzegorza.

Łukasiewicz jest patronem wielu szkół, uczelni (od roku 1974 jego imię nosi Politechnika Rzeszowska), instytucji, ulic, placów w Polsce. W wielu miejscowościach znajdują się jego pomniki i tablice pamiątkowe. Jednak sylwetka naukowca już zawsze kojarzyć się będzie flanerowi – i wielu innym – z zabytkowym oświetleniem. Wtedy warto czasem o nim pomyśleć…

Projekt realizowany w partnerstwie z Fundacją Lotto